Zgodnie z ustawą z 4 kwietnia 2019 roku o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, wszystkie strony internetowe i aplikacje instytucji publicznych muszą stać się dostępne. Jeśli chodzi o dokumenty tekstowe i tekstowo-graficzne, prezentacje multimedialne i arkusze kalkulacyjne, obowiązku bycia dostępnymi cyfrowo nie mają tylko te opublikowane przed 23 września 2018 r., chyba, że są niezbędne do realizowania bieżących zadań instytucji czy korzystania z jej usług. Natomiast wszystkie pozostałe dokumenty muszą być dostosowane. Niewiele podmiotów stosuje się do tego obowiązku, ponieważ wiąże się to z trudną i czasochłonną pracą. Zdecydowanie należy to uwzględnić przy adaptacji swojego ekosystemu cyfrowego do potrzeb OzN. W rezultacie osoby z różnymi niepełnosprawnościami np. słuchu, wzroku, ruchu, jak również zaburzeniami poznawczymi czy niepełnosprawnością intelektualną będą mieć możliwość wygodnego korzystania z treści w internecie.[1]
WCAG w skrócie
Strona internetowa lub aplikacja mobilna jest dostępna cyfrowo, gdy spełnia wymogi zebrane w międzynarodowym standardzie WCAG (Web Content Accessibility Guidelines)[2]. Są to normy dostosowania stron WWW, dokumentów cyfrowych i aplikacji do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Standard WCAG opiera się na czterech zasadach: postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości i solidności (inaczej kompatybilności)[4]. Nie są to wytyczne techniczne. Mają na celu przedstawienie perspektywy różnych użytkowników np. tych, którzy chcą wiedzieć, co znajduje się na zdjęciu, ale nie mogą tego zobaczyć albo tych, którzy powiększają widok stron internetowych lub zmieniają kolory, aby lepiej widzieć treść. Dotyczy to wszystkich dokumentów cyfrowych, elementów stron WWW i aplikacji mobilnych, czyli treści, kodu i sposobu ich działania. Istotne są takie aspekty jak dostosowanie treści do czytników dla osób niewidzących, właściwy dobór kolorów, odpowiednie słownictwo czy dobre podpisy grafik i video.
Kto musi przestrzegać standardów WCAG? Lista podmiotów objętych ustawą o dostępności
Art. 2 ustawy o dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych stanowi o podmiotach publicznych objętych obowiązkiem przestrzegania przepisów o dostępności cyfrowej. Są to: jednostki sektora finansów publicznych np. uczelnie publiczne, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, państwowe i samorządowe instytucje kultury (np. biblioteki, muzea), sądy rejonowe, sądy okręgowe, sądy administracyjne, jednostki samorządu terytorialnego, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej np. szkoły, przedszkola, spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna), wspólnoty mieszkaniowe, spółki kapitałowe (akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością), stowarzyszenie zwykłe, “osoby prawne, utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, jeśli:
- finansują je w ponad 50% lub
- posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
- sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
- mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego. Ponadto również związki tych podmiotów.”
Inną zobowiązaną grupą są organizacje pozarządowe działające na rzecz promocji i ochrony zdrowia osób z niepełnosprawnościami i seniorów.
Wysokie kary dla instytucji publicznych za brak zgodności stron WWW z wytycznymi WCAG
Strony internetowe muszą być dostępne od 23 września 2020 r., a aplikacje mobilne od 23 czerwca 2021 roku. Zgodnie z ustawą o dostępności: ”Kara pieniężna, (...) jest nakładana na podmiot publiczny w przypadku niesporządzenia i niepublikowania deklaracji dostępności albo braku wymaganych dla deklaracji dostępności elementów wskazanych (...). A także “Kara pieniężna (...) jest nakładana na podmiot publiczny w przypadku braku zapewnienia dostępności cyfrowej strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej(...) oraz elementów i funkcji strony internetowej lub aplikacji mobilnej(...) który w sposób uporczywy i nieuzasadniony łamią przepisy ustawy o dostępności (...).”4 Nieuzasadniony i uporczywy sposób oznacza, brak poprawy dostępności cyfrowej strony lub aplikacji w monitoringach rocznych. W przypadku serwisów lub aplikacji są to trzy kolejne monitoringi, a w przypadku deklaracji dostępności dwa. Zalicza się również do tego wzrost liczby uzasadnionych skarg, które dotyczą niedostępności strony lub aplikacji.
Wysokość kary pieniężnej podzielona została na dwa progi. Instytucja zapłaci mniejszą karę, w wysokości 5 000 zł, jeśli problem dotyczyć będzie deklaracji dostępności. Jednakże, w przypadku gdy problemy związane będą ze strony www lub aplikacji mobilnej, kara wynosić będzie 10 000 zł.
Czy dostosowanie strony internetowej wystarczy, aby być zgodnym z WCAG?
Dostosowanie serwisu internetowego do zgodności z wytycznymi WCAG nie polega wyłącznie na dostosowaniu samych stron internetowych. Serwisy instytucji, firm i organizacji zawierają często dodatkowe dokumenty, które dostępne są do pobrania przez użytkownika. Dokumenty w formacie PDF, które zawierają regulaminy, rozporządzania, prezentacje, ulotki, a także skany dokumentów nie są automatycznie zgodne z WCAG, nawet gdy sama strona, które je udostępnia, została dostosowana. Niezbędna jest dodatkowa, indywidualna praca nad każdym dokumentem z osobna, aby można było taki dokument uznać za zgodny z wytycznymi. Praca ta polega na ręcznym oznakowaniu każdego elementu dokumentu, w szczególności między innymi na: identyfikacji struktury dokumentu, oznakowania kolejności odczytu, a także dodania tekstów alternatywnych do elementów nietekstowych.
Jak szybko dostosować swoje dokumenty na stronach internetowych do WCAG
Można zdecydować się na manualne rozwiązanie albo wykorzystać rozwiązanie stworzone przez firmę Sages - WCAG AI. Jest to jedyne w Polsce automatyczne narzędzie dostosowujące dokumenty cyfrowe. Dlaczego warto się na nie zdecydować? Posługując się analogią – tekst napisany przez osobę nieznającą polskiej ortografii wymaga szczegółowej korekty. Poprawianie tekstu przez człowieka zajmie sporo czasu i niesie ze sobą większe ryzyko przeoczenia niektórych błędów. W przypadku gdy najpierw dokument zostanie sprawdzony przez wtyczkę edytora tekstów, która automatycznie zaznacza błędne słowa i je poprawia, praca człowieka ogranicza się tylko do kontroli całości. Dodatkowo narzędzie WCAG AI jest oparte na sztucznej inteligencji, więc z czasem działa coraz skuteczniej niemal eliminując ludzką pracę. Oznacza to, że jest szybciej, taniej i pewniej.
WCAG AI rozpoznaje strukturę dokumentów i wskazuje kolejność czytania, dzięki czemu nawet pliki błędnie eksportowane do PDF, niezawierające podtytułów itp., mogą zostać poprawnie zinterpretowane przez specjalne czytniki ekranowe używane przez osoby niewidzące. Model rozpoznawania elementów w dokumentach tekstowych umożliwia nawigację w tekście, pomijanie określonych informacji, przejście do następnego punktu czy kolejnej tabeli. Narzędzie od Sages dzięki architekturze opartej o głębokie sieci neuronowe zidentyfikuje elementy na zdjęciu, zinterpretuje scenę, biorąc pod uwagę sąsiadujące elementy i oryginalny podpis tekstowy i wygeneruje krótki i treściwy opis informacji zawartej na obrazie w kontekście treści dokumentu. Bardzo ważną funkcjonalnością zwłaszcza dla dokumentów administracyjnych lub naukowych jest umiejętność prawidłowej interpretacji tabel i wykresów. Dodatkowo WCAG AI normalizuje obraz – koryguje jasność i dostosowuje kontrast, co ułatwia odczytanie zdjęcia osobom słabowidzącym. Tworzy wyjaśnienia trudnych pojęć, wykrywa i tłumaczy fragmenty tekstu w obcych językach, rozwija skróty. Użytkownik ma natychmiastową możliwość sprawdzenia definicji, czy rozwinięcia skrótu.
Przypisy
- https://www.gov.pl/web/dostepnosc-cyfrowa/omowienie-wymogow-dostepnosci-cyfrowej-dla-podmiotow-publicznych
- https://www.gov.pl/web/dostepnosc-cyfrowa/wcag-21-w-skrocie
- Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych, Dz.U. 2019 poz. 848
